Hastalığın etken maddesi olan Salmonella enterica serovar Typhi (S Typhi), hâlen yalnızca antibiyotiklerle tedavi edilebiliyor. Ancak son otuz yılda bu bakteri, özellikle ağız yoluyla alınan antibiyotiklere karşı ciddi direnç geliştirmiş durumda.
Nepal, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan’da 2014-2019 yılları arasında toplanan 3 bin 489 S Typhi örneğinin genetik analizi, geniş dirençli (XDR) suşların hızla arttığını gösterdi. Bu türler, sadece klasik antibiyotiklere değil, aynı zamanda daha yeni nesil ilaçlara da karşı dirençli.
KÜRESEL ÖLÇEKTE YAYILMAYA BAŞLADI
XDR Typhi suşları, ampisilin, kloramfenikol ve trimetoprim/sülfametoksazol gibi ön saflardaki antibiyotiklere karşı dirençli olmanın yanı sıra, florokinolonlar ve üçüncü nesil sefalosporinlere karşı da etkisiz hale geldi. En kötüsü, bu türler sadece Güney Asya’da kalmayıp küresel ölçekte yayılmaya başladı.
1990’dan bu yana, yaklaşık 200 XDR Typhi vakasının uluslararası yayılım gösterdiği bildirildi. Bu vakalar, Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika’ya taşınmakla kalmadı; aynı zamanda Birleşik Krallık, ABD ve Kanada gibi gelişmiş ülkelere de ulaştı.
Bugün itibarıyla geriye yalnızca tek bir etkili ağızdan alınan antibiyotik kaldı: azitromisin. Ancak araştırmalar, bu ilaca karşı direnç sağlayan mutasyonların da hızla yayıldığını gösteriyor. Bu mutasyonlar henüz XDR S Typhi tarafından tam olarak benimsenmemiş olsa da, bu gerçekleşirse ciddi bir halk sağlığı krizi kapıda demektir.
DÜNYADA YILDA 11 MİLYON VAKA GÖRÜLÜYOR
Dünya genelinde yılda yaklaşık 11 milyon tifo vakası görülüyor ve tedavi edilmediğinde bu vakaların yüzde 20’si ölümcül olabiliyor. Uzmanlar, bu tehdide karşı aşılamanın genişletilmesi gerektiğini belirtiyor. Özellikle Pakistan, tifo aşısını rutin bağışıklık programına dahil eden ilk ülke olarak dikkat çekiyor.
Ancak uzmanlara göre bu çaba küresel çapta yayılmalı. Çünkü antibiyotik direnci, HIV/AIDS veya sıtmadan daha fazla insanın ölümüne neden olan en büyük küresel sağlık sorunlarından biri haline geldi.
Stanford Üniversitesi’nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Jason Andrews, “Dirençli suşların bu kadar hızlı ortaya çıkıp yayılması ciddi bir uyarıdır. Özellikle risk altındaki ülkelerde önleyici önlemler acilen genişletilmeli” dedi.